<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>İçinde bulunduğumuz çağ her şeyin her an değiştiği bir çağ. Değişime ayak uydurabilmek ve değişimin belirsizliği içinde sakince durabilmek faydalı bir yeti. Ne büyük bir çelişkidir ki diğer taraftan da bizi kalıplara sokmak isteyen ve değişimi ‘hoş görmeyen’ bir sistem içerisinde yaşıyoruz. Eğer değişimin ve umudun bir parçası olmak istemiyorsanız kendi konforlu çemberinizde, dünyayı görmek istediğiniz gibi gördüğünüz gözlüklerinizi takarak yaşamaya devam edebilirsiniz. Ama peki başka bir yol varsa? Ve de bu yol bize ve dünyamıza da iyi gelecekse?&nbsp;‘İklim akıllı’ bir bakış açısıyla kendimize iyi gelen bir dönüşümü dünyamıza iyi gelen bir harekete de dönüştürebiliriz. &nbsp;Buyrun size alternatif bir ‘yeni yıl, yeni kararlar’ listesi:&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Hayvansal gıda tüketiminizi azaltmak için bir adım atın ve tabağınızdaki hayvansal proteini bitkisel protein ile değiştirin. Haftada bir gün ile başlamak bile oldukça büyük bir adım!</li></ul><a fr-original-style="" href="https://ourworldindata.org/global-land-for-agriculture" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünyanın yaşanabilir alanının</a> %44’ü tarım ve hayvancılık için kullanılıyor. Hayvanları beslemek için kullanılan ürünlerin yetiştirildiği tarım arazileri de işin içine katıldığında tarım alanlarının %80’inin hayvansal gıda üretmek için kullanıldığını söyleyebiliriz. Buna rağmen hayvansal gıda insanların protein ihtiyacının %38’ini, kalori ihtiyacının ise sadece %17’sini karşılıyor. Sistem gözüyle baktığımızda karbon ayak izi çok yüksek oldukça verimsiz bir düzen olduğunu söyleyebiliriz. İnsanlık daha fazla bitki temelli bir beslenme düzenine geçse, daha az tarımsal alan kullanarak daha fazla gıda üretebiliriz. Aynı zamanda da bu geçişi biyoçeşitliliği artırmak için bir fırsat olarak da değerlendirebiliriz.&nbsp;Öncelikle bazı mitleri yıkmamız gerekiyor. Bunların başında gelenlerden birisi sağlıklı bir yaşam için hayvansal proteine muhtaç olduğumuza dair mit. Proteinlerin hücrelerimizin yapıtaşları olduğunu ve beslenmemizde her yaşa özgü bir protein içeriği olması gerektiğini biliyoruz. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan ve 48 binden fazla kadının dahil olduğu bir <a fr-original-style="" href="https://ajcn.nutrition.org/article/S0002-9165(23)66282-3/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışmada</a> sağlıklı yaşlanma ve beslenme özellikleri arasındaki ilişki incelenmiş. Kronik hastalıkların olmaması, ruhsal sağlığın iyi olması, bilişsel ve fiziksel işlev kısıtlılığı olmaması sağlıklı yaşlanmanın bileşenleri olarak tanımlanmış. Orta yaşlarından itibaren 70-93 yaşları arasına kadar izlenen katılımcıların %7,6’sı sağlıklı yaşlanma tanımına uymuş. Orta yaş döneminde protein alımı daha yüksek olan kişilerin sağlıklı yaşlanma olasılığının daha yüksek olduğu görülmüş. Protein kaynağı olarak ise bitkisel protein tüketimin hem sağlıklı yaşlanma ile hem de daha az fiziksel kısıtlılık ve daha iyi ruhsal sağlıkla ilişkili olduğu saptanmış.&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Sosyal medyayı bir kenara bırakın. Çoktandır sesini duymadığınız bir arkadaşınızı arayın. Her hafta, size kendinizi iyi hissettiren bir kişi ile iletişime geçmek için bir fırsat yaratın. &nbsp;</li></ul>Türk Dil Kurumu 2024’ün kelimesi olarak ‘<a fr-original-style="" href="https://tdk.gov.tr/icerik/basindan/2024-yilinin-kelimesi-kavrami-kalabalik-yalnizlik/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kalabalık yalnızlık</a>’ı seçti. Sosyal medyanın yalancı kalabalığının içinde gerçekte tüm sosyal bağları kopmuş olarak yalnız kalan insanların dramının bir yansıması aslında bu ‘kalabalık yalnızlık’. Dijital dünyaların içinde yeni bağlantılar kurup beğeni almaya çalışırken gerçek hayatta sosyal bağlarımızın koptuğu bir gerçek. İşin belki çok da hesaba katmadığımız boyutu ise sosyal medyanın karbon ayak izi. Kullandığımız <a fr-original-style="" href="https://www.telefonica.com/en/communication-room/blog/impact-of-technology-on-energy-efficiency/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dijital teknolojilerin dünyadaki elektrik tüketiminin %8-10’undan</a> sorumlu olduğu ve sosyal medya platformlarında geçirdiğimiz her bir dakikanın bile bir karbon ayak izi olduğu biliniyor. Oysa ki sosyal iyilik hali bütüncül sağlığımızın vazgeçilmez bir parçası ve maalesef ismi ‘sosyal’ olsa da sosyal medya aynı iyilik halini bize sunmuyor. Güçlü ve destekleyici ilişkileri ve sosyal bağları olan kişilerin daha mutlu olduğu ve bunun da daha sağlıklı ve uzun bir yaşama yansıdığı bilinen bir gerçek. Bizi zamanla yarıştıran hayatlarımızda, dostlarımızla, sevdiklerimizle iletişime geçmek ise maalesef her gün kaçırılmış bir mutluluk fırsatı. &nbsp;&nbsp;<ul fr-original-style="" style="margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="font-style: italic;" style="font-style: italic; box-sizing: border-box;">Kendi içsel kaynaklarımız ne kadar zengin ve sağlam olursa, başkalarına ve dünyaya o kadar yararlı oluruz. Gün içerisinde birkaç kısa farkındalık ve öz şefkat molası verin.&nbsp;</li></ul>Bedenimiz bir yerlere koşarken aklımız başka yerlerde, yoğun bir stres ve kaygı ortamında yaşıyoruz. Fizyolojik olarak ‘stres’ direncimizi artırmaya yarayan bir mekanizma olsa da, sürekli olarak ruhsal ve bedensel sınırlarımızı zorlayan bir stresin sağlığımıza iyi gelmeyeceği de aşikar. Peki arada bir dursak, sadece olsak, gözlerimizi kapayıp birkaç derin nefesle bedenimize yerleşsek. Durmakta güçlük çekiyorsak da tüm dikkatimizi ayak tabanlarımıza getirerek birkaç dakika olduğumuz yerde yürüsek. Daha da iyisi dışarı çıksak, elimize telefonumuzu almadan dikkatimizi ağaçlara, akıp giden bulutlara, kuşların şarkılarına vererek biraz dolaşsak. İçsel kaynaklarımız ne kadar güçlü olursa, anlık mutluluklar için dünya kaynaklarını tüketmemize yol açan düzenin de o kadar dışında kalabiliriz.Bu okuduklarınızın size ilham olmasını ve günlük hayatınıza ekleyeceğiniz küçük değişimlerle güzel bir dünyada sağlıkla yaş almanızı dilerim.&nbsp;

Dünyahali

Kendine de dünyaya da iyi gel

Kendisi küçük, etkisi büyük dönüşümler

<a fr-original-style="" href="https://www.instagram.com/aysemargossian/?igsh=MTZxaWl2dWM1eWxjcg%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Ayşe Erenel Margossian</a>Yürümenin beden için ne kadar şifalı olduğuyla ilgili bir reçeteyi daha önce Prof. Dr. Mine Durusu <a fr-original-style="" href="https://dunyahali.com.tr/yazilarimiz/recetemizdeki-tek-ilac-yurumek-olsun-384" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dünyahali</a>’nde yazmıştı. Yürümenin beden sağlığımıza olduğu kadar zihin sağlığımıza katkısı tartışılmaz. Hatta yürümenin felsefi bir yanı da var. Dilara Çolak’tan bununla ilgili olarak “<a fr-original-style="" href="https://open.spotify.com/episode/4lTNZCuk7VZRRPy0DklbPE?si=71f9f8a6f2ba4a0e" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Yürümenin Felsefesi</a>” podcast’ını dinlemeni tavsiye ederim. Peki, bunları bir arada deneyimleyebileceğin bir yürüme meditasyonuna çıkmaya ne dersin?En son şehirde, parkta, sahilde ya da doğada yalnız başına yürüyüşe çıktığında aklının neyle meşgul olduğunu hatırlıyor musun? Belki telefondaydın, belki de &nbsp;müzik ya da podcast dinliyordun kulaklığında. Ya da belki düşüncelerinin içinde kaybolmuştun. Dışarıdayken, bacaklarımız sanki bizden bağımsız otomatik hareket ederken dikkatimiz çoğu zaman başka yerlerde oluyor. İşte yürüme meditasyonu, beden ve zihni uyum içinde tutmak için çok iyi bir pratik. Eğer oturup gözlerini kapatıp meditasyon yapmayı sevmiyorsan, yürüme meditasyonu çok iyi bir seçenek olabilir senin için.Otomatik Pilotta YürümekYürümek, birçoğumuz için öylesine alışılmış ve alışkanlık haline gelmiş bir eylem ki, çoğu zaman otomatik pilotta yapıyoruz. Kapıdan adımımızı attığımız an, zihnimiz de gezmeye başlıyor. Hatırlatma, düşünme, planlama, endişelenme veya analiz etme ile meşgul oluyor. Ayrıca doğayla ve çevremizle bağlantı kurma şansından da uzaklaşıyoruz. Yürümenin basit zevkinden mahrum kalıyoruz. Oysa ki, yürürken meditasyon yapmak, zihninin de seninle yürümesini sağlar. Kafanda dönenler yerine, etrafında olup bitenlere dikkat ettiğinde ne kadar farklı hissettiğine inanamazsın.Adım Adım İlerlemekYürüme meditasyonunda, gözler açık, uygun bir tempoda ve bulunduğumuz ortama dikkatimizi vererek, meditasyon tekniği kullanarak bilinçli bir şekilde yürürüz. Esasen, yürüyüş, şu anki anla tanışmamıza yardımcı olan bir araç haline gelir ve bunu zihni yönlendirerek yaparız. Oturma meditasyonunda odak nefes iken, yürüme meditasyonunda odak adım atışımızın ritmi olur.Yürüme Meditasyonu EgzersiziYürüme meditasyonu, bulunduğunuz yere bağlı olarak farklı yaklaşımlar sunar. Örneğin, bir parkta yapılan sakin bir yürüyüş, şehirdeki hızlı tempolu bir yürüyüşten farklıdır. Ancak bu meditatif yürüyüş her yerde ve istediğin tempoda yapılabilir. Aşağıdaki önerileri adım adım uygulayabilirsin:Beden Kontrolü: Yürümeye başladığında, bedenini nasıl hissettiğine dikkat et. Ağır mı yoksa hafif mi, katı mı yoksa gevşek mi? Duruşunu ve kendini nasıl taşıdığını fark etmek için birkaç saniye ayır.Gözlemle: Yürüyüş şeklini değiştirmeye çalışmadan, sadece adım atışını gözlemle. Dikkatini adımlarına getir.Duyulara Yönelme: Etrafınızdaki olayları gözlemle. Geçen arabalar, diğer insanlar, mağazalar, ağaçlar, hareket ve durgunluk veya farkındalık alanına giren diğer manzaralar. Bunlar hakkında düşünmeden yorum yapmadan, sadece duyumsadıklarını kabul et.Sesler: Etraftaki seslere dikkat et. Ne duyuyorsun? Yine, herhangi bir sesi fark et ama üzerinde durma.Kokular: Şimdi dikkatini kokulara çevir. Hoş olan ya da olmayan. Zihnin her bir koku üzerine bir hikâye yaratma alışkanlığını ve bu kokuların seni bir yere, bir şeye ya da birine nasıl hatırlattığını fark et.Bedensel Duyumlar: Sonra, havanın sana nasıl hissettirdiğinden ayak tabanlarının yere değdiği hissine kadar herhangi bir fiziksel duyumu fark etmeye özen göster. Bu gözlemler hakkında düşünmene hala gerek yok. Sadece fark et, kabul et ve bırak.Bedensel Hareketler: Bir veya iki dakika sonra, bedenindeki hareket hissini farket: kollarının yanında nasıl sallandığı veya sağdan sola nasıl düzenli bir şekilde ağırlık aktardığını. Adımını, temponu ve alışkın olduğun ritmi gözlemle.Ritminize Odaklanın: Bu ritmi, ayak tabanlarının yere değmesini, farkındalık aracın olarak kullan, zihnin dikkati dağıldığında zihinsel olarak geri dönebileceğin bir yer olsun. Yürüyüşün boyunca, adım adım veya sokak sokak bu yöntemi tekrarla.Bu adımlar birer öneri, kurallar değil. Bu yüzden, nereye gidersen git veya ne kadar sürerse sürsün bu önerileri yürüyüşüne uyacak şekilde uyarlayabilirsin. Bazen içimizden tekrarladığımız mantralar anda kalmamıza yardım edebilir. Her adımda, topuğun yere ilk temas ettiğinde "burdayım"; ayağınızı kaldırıp diğer ayakla adım attığında ise "andayım" diye tekrar ederek yürüyebilirsin.Normalde otomatik pilot modunda ve dikkatsizce yapılan yürüyüş, meditasyonla birleştirildiğinde, zihin ve beden sağlığı için sürekli bir kaynak oluşturur. Bu süreç, adımlarımızla birlikte zihnimizin de döngüsel bir yol izlemesini sağlar; her adım zihni mevcut ana çeker ve bu da sürdürülebilir bir dikkat ve farkındalık pratiğini destekler. Yürüme meditasyonu aynı zamanda çevreye olan etkimizi azaltmaya yardımcı olur, çevreyi korumak ve ona zarar vermemek konusunda daha bilinçli hale geliriz. Unutmayalim ki bu pratik gerçekte, yaşadığımız gezegenin sürdürülebilirliğini destekleyen bir yaşam tarzına da katkıda bulunur. Yürüyüş meditasyonu ile seni doğanın döngüsünü izlerken kendi içindeki dönüşümü de farketmeye davet ediyorum.

Zihin ve beden sağlığı için yürüme meditasyonu

Yürüme Meditasyonu ile Doğanın Döngüsünü İzlemek 

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a><a href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" target="_blank" fr-original-style="" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;"></a>İnsanın toprakla olan bağı, farklı hayatlarda değişik hikayelerle karşımıza çıkıyor. Joan Carulla Figueres bu yıl 100. yaşını kutlayan ve sevgiyle hayata bağlanmış bir senteneryan, yani bir asrı geride bırakmış bir kişi. 1930’lu yıllarda İspanya iç savaşı sırasında yaşanan kıtlıkta patatesle hayatta kalıp sonrasında vejetaryen olan ve yıllar sonra şehrin ilk “çatı bahçesi”ni kuran bir toprak aşığı. Bu, öyle basit bir bahçe değil; bu bahçenin kırktan fazla meyve ağacı, yılda 100 kg üzüm veren &nbsp;asmaları, sebzeleri ve onları yokluk zamanı açlıktan kurtaran patatesleri var.&nbsp;Gökyüzündeki bu bahçe, tam bir ”şehirde permakültür” deneyim alanı. Yağmur suyunu depolayarak kurak zamanlarda bile bahçenin su ihtiyacını karşılayabiliyor, gazete dahil her türlü organik atığı gömerek kompost elde ediyorlar. Joan, takvim yaşına meydan okuyan bir enerji ile bahçesine ve hayata bağlı. Bu bağın temelinde de sevgi yatıyor. Kendisini “sevgi oluşturan bir kişi” olarak tanımlıyor ve daha on yaşındayken herkesin içinde evrensel bir sevgi yaratmaya karar verdiğini söylüyor. Zor ve acı dolu bir çocukluktan sonra onu patatesleri ile beraber dünyaya bağlayan sevgi, bu sevgiyi hayatta tutmak için bahçesine harcadığı emek ve elbette ki yediği tazecik, zehirsiz sebze ve meyvelerden oluşan vejetaryen diyeti; onun yıllarına hayat katmış gibi duruyor. Joan’ın iç ısıtan hikayesini, “<a fr-original-style="" href="https://www.youtube.com/watch?v=1yQYgbZQLnw" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Onun Yeşil Yüzyılı</a>” isimli kısa belgeselde izlemenizi öneririm.&nbsp;Joan’ın 6 dakikalık belgesele sığdırılmış &nbsp;yüzyıllık hikayesinden alacağımız pek çok ders var. Büyük acılardan ve yıkımlardan ancak sevgi ile çıkılabileceği en büyük bilgelik derslerinden birisi. Joan, kardeşin kardeşi öldürdüğü bir savaşın yasından çiçekler, ağaçlar, türlü çeşit sebze ve meyveler filizlendirmiş. Yıkımın acılarını sevgi tohumlarına dönüştürmüş ve toprağı, bitkiyi, insanı evrensel bir sevgide birleştirerek kendine bir yol çizmiş ve pek çok insana da ışık olmuş. Çocuklara, gençlere, ziyaretçilere bahçesini açık tutmuş ve böylece sosyal hayatın içinde kalmış. Ona bahşedilen her bir gün, her bir ay, her bir yıl yaşam için şükrederken hayatın her anının keyfini çıkarmış. Hiç sigara ve alkol tüketmeden vejetaryen bir diyetle beslenip bir çiftçi gibi bahçesinde çalışmış. Bu ipuçları bile uzun ve sağlıklı bir yaşamın pek çok sırrını bizlere fısıldıyor. &nbsp;Joan, Barcelona’da yaşıyor ancak senteneryanların “<a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Blue_zone" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Blue zones (Mavi Bölgeler)</a>” olarak adlandırılan başka alanlarda yoğun olarak yaşadığını görüyoruz. İlk olarak İtalya’da Sardunya &nbsp;Adası’nın belirli bir bölgesindeki insanların, özellikle de erkeklerin, adanın geri kalanındaki insanlara göre çok daha uzun süre yaşadığı saptandı. Ardından <a fr-original-style="" href="https://shs.hal.science/halshs-00175541/file/2004%20POULAIN%20BZ%20EXP%20GERONT.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2004 yılında Poulain ve arkadaşları</a> tarafından yayınlanan bir makalede “mavi bölge” kavramı ortaya atıldı. Bu bölgedeki insanların dağlık bir alanda, göç almayan bir toplulukta, tarımsal bir ekonomiye dayalı, geleneksel beslenme ve yaşam tarzlarını korudukları görüldü. Sonrasında, bir kaşif ve gazeteci olan <a fr-original-style="" href="https://www.bluezones.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dan Buettner</a> tarafından dört mavi bölge daha tanımlandı: Japonya’da Okinawa Vilayeti, Costa Rica’da Nicoya yarımadası, Yunanistan’ın İkaria Adası ve Kaliforniya’da Lorna Linda kenti.&nbsp;Bu uzun yaşamın arka planında genetik etmenlerin de rol oynadığı yadsınamaz. Ancak, bu mavi bölgelerin ortak özelliklerine baktığımızda çevresel faktörlerin uzun ve sağlıklı bir yaşamı nasıl desteklediğini de görebiliriz. Çok büyük oranda bitkisel beslenme ve özellikle baklagil tüketimi, sigarasız bir yaşam, orta düzeyde yoğun günlük fiziksel aktivite ve gün içi dinlenme molaları, günün büyük kısmının açık havada ve doğada geçirilmesi, güçlü sosyal ve ailesel bağlar ve bir yaşam amacı. Aslında bunlar, 100 yaşındaki çınar Joan’ın hayatından çıkardığımız tüm derslerin daha büyük topluluklarda yaşam bulmuş hali. Kendi hayatlarımız için de dersler çıkarabilmek dileğiyle.

Çevresel faktörler uzun ve sağlıklı yaşamı nasıl destekliyor? 

Senteneryan Joan’ın Gökyüzü Bahçesi 

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Dünyanın insanlık tarihinin kaydedebildiği ve belki de kaydedemediği zamanlarındaki en sıcak yaz aylarına tanıklık ediyoruz. Ve bunlar gerçekten bundan sonra geçireceğimiz yazların en serinleri olabilir. Bu gerçeklik karşısında gözümüzü kapamak, hiçbir şey olmamışçasına hayatlarımıza devam etmek mümkün olmamalı.&nbsp;Son zamanlarda bir tartışma var: insanları bireysel aktivizme ve yaşam tarzı değişimine yönlendirmek, hedef şaşırtıp esas sorumluluk alması gereken yönetici, siyasetçi, karar verici ve &nbsp;şirketlerin adım atmasını ya da kolektif bir hareketi engeller mi? Bunun böyle olduğunu düşünmüyorum: kendi hayatımızda bu aktivizmi ve dönüşümü yaşamazsak, esas değişmesi dönüşmesi gereken kişi ve kuruluşlara karşı kolektif bir hareket nasıl başlayabilir ki?&nbsp;Elbette, dünyadaki yıkıma büyük ölçüde yol açan kişi ve kuruluşların sorumluluklarını daha da yüksek sesle vurgulamalıyız. Bunu en etkin yapan ve topluma ulaşabilen kişilerin arasında ise sanatçıların yeri çok büyük.Bu hafta sizlere, acemi bir sanatsever olarak, sanatın aktivizmi nasıl besleyebileceğine dair birkaç gözlemimi aktarmak istiyorum. Rotamda Barcelona’daki sanat müzeleri var. Favorim ise, popüler tüketim kültürüne, adaletsizliğe, çevre duyarsızlığına ve ekokırıma başkaldıran modern eserleri ile <a fr-original-style="" href="https://mocomuseum.com/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Moco</a> müzesi. Moco Müzesi’nde Refik Anadol’un ‘Doğa Serisi’nden bir eseri ile karşılaşmanın gururunun yanı sıra, &nbsp;Jean-Michel Basquiat, Banksy, KAWS, Damien Hirst, Guillermo Lorca ve Andy Warhol’un aralarında olduğu sanatçıların zamansız, her biri dünyaya bir başkaldırı ve dönüşüm çağrısı içeren eserlerini de görmenin heyecanını yaşadım. Müzenin çarpıcı bir sloganı: "If you don't fit in, make your own." (Eğer uymuyorsan, kendininkini yap). Kendi hayatımızda, &nbsp;evimizde, ailemizde bu çılgın tüketim ve israf düzenini reddetmek, daha sade ve daha az karbon ayak izi yaratacak bir yaşam benimsemek, dalga dalga ilerleyerek toplumsal yeni bir alan yaratmak için bir ateşleyici ve ilham verici bir slogan olduğunu düşünüyorum.&nbsp;Kendimize ait bir alan ve sistem oluşturacak, burada hangi ilke geçerli olmalı sorusunun yanıtını ise Montjuic’deki <a fr-original-style="" href="https://www.fmirobcn.org/en/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Miro müzesinde</a> buldum. Joan Miró’nun her birini &nbsp;yalın birer çizgi ve temel renklerle yarattığı <a fr-original-style="" href="https://www.fmirobcn.org/en/joan-miro-collection/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üç eserinin</a> önünde uzunca bir süre otururken bu alanın bende uyandırdığı mutluluk ve huzur duygusuna şaşırdım. Basit yaşam tarzlarının bize ve büyük ölçekte dünyamıza nasıl daha fazla özgürlük getireceğini Miro’nun kelimeleri ile irdeledim: “To me conquering freedom means conquering simplicity. At the very limit, then, one line, one color can make a painting.”(Benim için özgürlüğü elde etmek basitliği elde etmek demektir. En uç sınırda bir çizgi, bir renk bir resim yapabilir).Museu d'Art Contemporani de Barcelona (MACBA)’daki &nbsp;‘<a fr-original-style="" href="https://www.macba.cat/en/exhibitions-activities/exhibitions/corpus-infinitum" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Corpus infinitum</a>’ sergisine götüreceğim şimdi de sizleri. Ferreira de Silva ve Neuman’ın üç filmini ve bunların arşivlerinden oluşturulmuş enstalasyonları bir araya getiren bir proje: Serpent Rain (2016), 4 Waters – Deep Implicancy (2019), Soot Breath II Corpus Infinitum (2020). Sanatçıların sorularından biri şu: "İnsanın kişiselliğini diğer tüm türlerden ve insan olmayan formlardan önceliklendirmeden var olan her şeye nasıl yaklaşabiliriz?". Bu soruya yanıt olarak, dünyanın gezegensel görünümünü ‘corpus infinitum’ olarak tasvir ediyorlar. İnsan, jeolojik, bakteriyel ve meteorolojik çevrelerin hepsinin bağımsız formlar ve fenomenler değil bir tek organizma olduğu karmaşık bir alan. Yani bizim bilim camiasında Tek Sağlık ve Gezegensel Sağlık olarak tanımladığımız kavramların sanatsal bir enstalasyonu.&nbsp;Barselona’da sanatla dolu geçen bir hafta, zamansal ve mekânsal düzlemde birbiri ile karşılaşma ihtimali bile olmayan insanların hayatı ve dünyanın başına gelenleri nasıl da aynı şekilde dert edinebildiklerini bana gösterdi. Benim bir doktor olarak yazılarımdaki, konuşmalarımdaki isyan ve dönüşüm çağrısı sanatçıların eserlerinde hayat bulmuştu, elbette ki çok daha etkileyici ve bazen de rahatsız edici şekilde. Moco müzesinde Banksy’nin şempanzelerinin taşıdığı "<a fr-original-style="" href="https://shorturl.at/qrSWX" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Laugh now, but one day we'll be in charge.</a>" sloganı, dünyaya ve diğer canlılara bu hızla zarar vermeye devam edersek, esasında insanlığı bu dünyadan silecek bir yolda olduğumuzu basit ama etkileyici bir şekilde beyinlerimize işliyor. Sanat, muhteşem hikaye anlatıcılığıyla duygusal ve düşünsel temeli besleyerek &nbsp;bizleri eyleme geçmeye çağırıyor.&nbsp;

Sanat, muhteşem hikaye anlatıcılığıyla duygusal ve düşünsel temeli besleyerek  bizleri eyleme geçmeye çağırıyor. 

Banksy’nin şempanzeleri: Sanat aktivizmi nasıl besler?

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Dünya sıcaklık rekorları kırarken istilacı sivrisineklerle ilgili haberler de yoğun bir şekilde gündeme gelmeye başladı. Tropik iklimlerde yaşayan ve daha önce karşılaşmadığımız sivrisinek türleri hızlı bir şekilde ülkemizi istila ediyor. Aedes aegypti (sarı humma sivrisineği) ve Aedes albopictus (Asya kaplanı sivrisineği) türleri iklim krizi nedeniyle yayılım alanlarını genişleterek Avrupa’da etkili olmaya başladı. Chikungunya, zika ve deng humması etkenlerini taşıyan bu sivrisinekler sıklaşan sıcak hava dalgaları, uzayan ve ısınan yaz mevsimi ve seller nedeniyle uygun yaşam şartları bularak hızla yayılıyor. Sıcaklık artışları bu sineklerin daha hızlı üremelerine, daha uzun mesafe uçmalarına, daha çok ısırmalarına ve taşıdıkları virüslerin de daha hızlı çoğalmasına yol açıyor.&nbsp;Asya kaplanı sivrisineği, dünyada bilinen en istilacı sivrisinek türü.&nbsp;Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi'nin <a fr-original-style="" href="https://www.ecdc.europa.eu/en/news-events/increasing-risk-mosquito-borne-diseases-eueea-following-spread-aedes-species" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">güncel raporuna göre</a> 2013 yılında 114 bölgede etkin olan Aedes albopictus, 2023 itibariyle 337 bölgede etkisini göstermekte. Aedes albopictus’un iklim değişikliği nedeniyle giderek kuzeye doğru etkisini artıracağı öngörülüyor. Enteresan bir bilgi olarak vermek gerekirse Aedes albopictus’un bu kadar hızlı yayılmasının nedeni sinek yumurtalarının kullanılmış lastikler ve şans getirdiğine inanılan bambular içinde Avrupa’ya gelmesi ve iklim krizi nedeniyle hızla bu coğrafyaya uyum sağlamaları! İşin kötüsü bu sivrisinekler en küçük su birikintilerinde üreyebildiği için kontrolü oldukça zor. Evlerin içindeki vazolar, saksılar gibi su birikintilerinde bile uzun süre yaşayıp saklanabiliyorlar.&nbsp;Sivrisineklerle mücadelede ekolojik yöntemler henüz yaygın olarak kullanılmadığı için böcek zehirlerinin uygulanması şimdilik kaynak kontrolünde gerekli gözüküyor. Gerek ev içinde gerekse de dış ortamda durağan suların yumurta ve larvalar için bir üreme alanı haline gelmesine izin vermemek önemli. Bunun yanında kişisel koruyucu önlemler arasında yataklarda koruyucu sinek ağlarının kullanılması, camlara ve kapılara sinek teli takılması ve uyumadan önce odaların bu açıdan kontrol edilmesi, riskli bölgelerde cildi açık bırakmayacak kıyafetlerin giyilmesi ve sinek kovucu ürünlerin uygun şekilde kullanılması yer alıyor.Bugünlerde sıcak hava ilişkili sağlık sorunları da gündemimizin ana konuları arasında. Gözlemim o ki, sıcağın yol açabileceği klinik tablolar çoğu zaman başka hastalıklarla karıştırılabiliyor, bu da önlem alınmasını ve tedaviyi geciktiriyor. Ciltte döküntüler, bacaklarda ödem ve kramp gelişmesi sıcak ilişkili hastalıklar açısından ilk alarm bulgusu olabilir. Kişi baş dönmesi ve sersemlik yaşayabilir, hatta bayılabilir. Daha ileri evrede bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, belirgin güçsüzlük ve uykuya meyil gelişebilir. Özellikle bu tablo mide-bağırsak enfeksiyonları ile karıştırılabilir.&nbsp;Sıcak çarpması, en tehlikeli sıcak ilişkili hastalıklardan biridir ve ölümcül olabilir.&nbsp;Özellikle kronik hastalıkları olan daha yaşlı kişiler etkilenir. Ancak genç ve sağlıklı olmasına rağmen sıcak ve nemli havada aşırı egzersiz yapan kişilerin de sıcak çarpması yaşayabileceği unutulmamalıdır. İç vücut sıcaklığının 40 derece’nin üzerine çıkması ile birlikte bilinç bulanıklığı, bilinç kaybı ve nöbet gibi nörolojik bulgularla karakterizedir. Kalp ve solunum hızı artar, kan basıncı düşebilir. Halsizlik, güçsüzlük, uykuya meyil, idrar miktarında azalma, kanamalar, aşırı kuru bir cilt görülebilir. Eğer kullanılan ilaçlar fizyolojik uyum mekanizmalarını da engelliyorsa sıcak çarpması çok daha hızlı gelişebilir. Özellikle kronik hastalığı olan ve ileri yaşlı kişilerde bu semptomlar fark edilirse zaman kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmakta fayda vardır. Sıcak çarpması durumunda vücudun hızla soğutulması hayati önem taşır.Görünen o ki, iklim değişikliğinin sağlığımız üzerindeki etkilerini günlük hayatımızda giderek daha çok hissedeceğimiz bir döneme girdik. Maalesef sera gazı salımını azaltmakta başarılı olamadıkça değişen dünya şartlarına uyum sağlamak da giderek zorlaşacak. ‘Kolektif umursamazlığımızdan’ hızla kurtulup bu yeni dünyaya uyumlanmak ve dünyanın yaşanabilir bir gezegen olarak kalmasını sağlamak için fosil yakıtların kullanımını durdurmak zorundayız. Daha da geç kalmadan...

Kolektif umursamazlığımızdan hızla kurtulmalıyız.

Rekor Kıran Sıcaklıklar ve Sınır Tanımayan Sivrisinekler

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Ailelerin ve toplumların sosyal yapısının merkezinde olmasına rağmen pek çok ülkede erkeklerle eşit haklara sahip olmayan kadınlar maalesef krizlerden de en çok etkilenenlerdir. Özellikle gelişmemiş ve kırsal alanlarda iklim krizinin var olan sosyal eşitsizlikleri artırdığı, bu nedenle de kadın sağlığı üzerinde misliyle etkileri olduğu bilinmektedir.&nbsp;İklim krizinin yol açtığı olayların kadınların sağlığının nasıl etkilendiğine bakalım. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/report/IPCC_AR6_WGII_Chapter07.pdf" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">IPCC raporuna</a> göre, aşırı hava olayları, iklim krizi ve gıda güvensizliği nedeniyle, yetersiz beslenme ve hastalık gelişme riski çocuklar ve gebe kadınlarda daha yüksektir. Afet durumlarında gebelerin kaçma ve kurtulma kapasitesi daha kısıtlıdır, sağlık hizmetlerine erişimlerinde ciddi sorunlar yaşanabilir. Kadınlar ve çocukların iklim ilişkili afetlerden 14 kat daha fazla etkilendiği belirtilmektedir. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMp2210221" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Orman yangınlarından</a> kaynaklanan toksik gazlar ve partiküllerin, gebelikte hipertansiyon ve diyabet riskini artırdığı gösterilmiştir. İklime duyarlı enfeksiyon hastalıkları gebeleri belirgin derecede etkilemektedir. <a fr-original-style="" href="https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/185713" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2009 grip pandemisinde</a> nüfusunun yüzde 1’i gebelerden oluşan Amerika Birleşik Devletleri’nde, grip ilişkili ölümlerde gebe kadınların oranı yüzde 5 olmuştur. <a fr-original-style="" href="https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra2200092" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Afrika’daki sıtma salgınlarında</a> en fazla etkilenenler çocuklar ve gebeler olmaktadır.&nbsp;Gıdaya erişimin azaldığı bölgelerde kadınların daha fazla gıda güvensizliği yaşadığı, malnütrisyon ve anemi risklerinin daha fazla olduğu gösterilmiştir. İleri yaşlı kadınlar da sıcak ilişkili olaylardan ciddi şekilde etkilenebilirler. <a fr-original-style="" href="https://doi.org/10.1111/j.1539-6924.2005.00694.x" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">2003 Fransa sıcak hava dalgası</a> olayında en çok etkilenenler düşük sosyoekonomik düzeydeki yaşlı kadınlar olmuştur. Kriz anlarında toplumsal ve ev içi şiddete ve suistimale maruz kalmaları açısından da kız çocuklar ve kadınlar en riskli gruptadır. Kadınların, değişen iklim koşulları ile ilgili endişe ve ruh sağlığı sorunları yaşama olasılığı daha yüksektir.&nbsp;İklim krizine yol açan bazı etkenler kadın sağlığına özel riskler barındırır.&nbsp;Pişirme ve ısınma amaçlı biyokütle yakılması sonucu ortaya çıkan ev içi hava kirliliği nedeniyle kadınlar çok yüksek oranda kronik obstrüktif akciğer hastalığı geliştirme riskine sahiptir. Ultra işlenmiş gıdalar olarak bilinen, teorik olarak hiç besin değeri olmamasına rağmen çok yüksek oranlarda yağ, tuz ve şeker içeren gıdaların pek çok hastalığa yol açtığı gösterilmiştir. Kadın sağlığı açısından dikkat çeken bir bulgu, diyette ultra işlenmiş gıdaların her yüzde 10’luk artışı, genel olarak kanser riskinde yüzde 2 ve kanserden ölüm riskinde yüzde 6’lık bir artış ile ilişkiliyken, over kanseri riskinde yüzde 19’luk, over kanserinden ölüm riskinde yüzde 30’luk, meme kanserinden ölüm riskinde yüzde 16’lık bir artışla <a fr-original-style="" href="https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(23)00017-2/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ilişkilendirilmiştir</a>. Yani, iklim krizine neden olan bir yaşam ve beslenme biçimi, kadınlara da ciddi bir kronik hastalık yükü ve ölüm riski getirmektedir.&nbsp;Halihazırda toplumsal cinsiyet eşitliğinin ve sosyal adaletin tesis edilemediği ülkelerde kadınların iklim krizi ve ilişkili faktörlerden <a fr-original-style="" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8414962/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">en çok etkilenen topluluk olacağı</a> aşikardır. Diğer taraftan ‘bakım sağlayıcı’ rollerinden dolayı iklim krizi ve çevresel yıkım açısından en çok kaygılanan ve en önde harekete geçenler de kadınlardır. Bu nedenle ekolojik dönüşümü toplumda kadınların güçlendirilmesi için bir fırsat olarak kullanırsak hem dünyamızın geleceği hem de sonraki nesillerin sağlıklı bir yaşam sürmesi için de büyük bir atılım yapmış oluruz.&nbsp;

İklim krizinden en çok etkilenen ve en önde harekete geçenler: kadınlar

İklim Krizi ve Kadın Sağlığı 

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Merhaba! Hayata farklı açılardan bakmayı severim. Bir çam ağacının altına girip tam tepesine, yere yatıp bir çiçeğin altına ya da her gün baktığım tavana tepe taklak bakmak mesela! Şaka bir tarafa, bakış açımızı değiştirmek için zorlu anatomik pozlara girmemize gerek yok elbette. Günlük hayattaki etkileşimlerimize ve deneyimlerimize farklı bir bakış açısıyla bakmayı deneyebiliriz. Bununla ilgili kendime ait bir saptama şu şekilde: fark ettim ki, iklim krizi ve sağlık üzerine çalışmaya başladığımdan beri bilimsel makale ve tıp haberlerini algılama tarzım değişmiş. Bir bilim insanı olarak size bunu kanıtlarla ortaya koymak için hızlı bir deney yaptım! <a fr-original-style="" href="https://www.medscape.com/today" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Medscape’te</a> Ocak ayının en iyileri olarak bildirimi gelen bilimsel haberlerin ne kadarını dünyamız ve iklim krizi ile ilişkilendirebileceğime baktım. Sonuç olarak on sağlık haberinin yedisini küresel ısınma ve çevresel yıkım ile ilişkilendirebildim. Bunlar içinden özellikle üç tanesini sizlerle paylaşmak isterim.&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘2023’teki en iyi diyetler: Akdeniz diyeti gene kazandı.’ </h3>Meyve, sebze, baklagiller, zeytinyağı ve balık üzerine kurulu, daha az hayvansal gıda tüketimini gönüllendiren Akdeniz diyeti altı yıldır üst üste en iyi ve en sağlıklı diyet unvanını aldı. <a fr-original-style="" href="https://health.usnews.com/best-diet/experts" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Bu seçim yapılırken</a> gıdaların sağlıklı, güvenli, uygulanması kolay olup olmadığı ve sürdürülebilir bir yaşam tarzını destekleyip desteklemediği değerlendirildi. Ne şanslıyız ki nispeten düşük karbon ayak iziyle bu gıdalara ulaşabileceğimiz bir ülkemiz var. Yani bizim için en sağlıklı olan diyet, dünyamız için de sürdürülebilir ve karbon ayak izi düşük olan bir beslenme biçimi aynı zamanda!&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘Bilim barsak sağlığı ile egzersiz motivasyonu arasındaki bağı ortaya koydu.’&nbsp;</h3>Yaşam tarzımızın, özellikle de gıdamızın ve içinde bulunduğumuz çevrenin barsaklarımızdaki mikropların sayısını ve çeşitliliğini etkilediğini biliyoruz. Bu mikropların da bizim beynimizi etkilediğini. Barsak-beyin ekseninde olan muhteşem etkileşime dair kanıtlar sunan <a fr-original-style="" href="https://www.nature.com/articles/s41586-022-05525-z" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bu çalışmada</a>, antibiyotik ile barsaklarındaki bakteriler öldürülen farelerin koşu sonrası beyinlerinde daha az <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Dopamin" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">dopamin</a> salındığı görülmüş. Dopamin, iyi bir şey başardığımızda bizi mutlu eden ve dolayısıyla motive eden bir nörokimyasal madde. Yani, aslında yediklerimiz, içtiklerimiz ve etkileşimde bulunduğumuz çevre barsaklarımızda yaşayan mikropları etkileyerek dolaylı olarak duygu durumumuzu ve hayatta verdiğimiz kararları da etkiliyor. Bu örnekte olduğu gibi, daha sağlıklı bir yaşam tarzıyla, faydalı mikroplarımıza ne kadar iyi bakarsak onlar da bizi daha fazla fiziksel aktivite yapmak için gönüllendiriyor!&nbsp;Yani, barsaklarımızdaki iyi mikropları destekleyen gıdalar tüketir, toprakla uğraşır, sağlıklı bir çevrede yaşarsak aynı zamanda işe otomobil ile gitmek yerine yürümek için de motive olabiliriz. Sağlığımıza iyi gelen dünyamıza da iyi gelmiş olur!&nbsp;<h3 dir="ltr" fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">‘Hastalarınız bu gizli anti-COVID silahını kullanıyor mu?’</h3>Evet, bu heyecan verici başlıktaki gizli silah fiziksel aktivite! Bu habere konu olan bilimsel <a fr-original-style="" href="https://www.ajpmonline.org/article/S0749-3797%2822%2900526-8/fulltext" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışma</a> düzenli fiziksel aktivite yapan kişilerin COVID-19 nedeniyle hastaneye yatma ve ölme risklerinin daha düşük olduğunu gösterdi. Fiziksel aktivitenin aşılanma ile birlikte pandemi kontrol stratejileri arasına eklenmesi gerektiği vurgulandı. <a fr-original-style="" href="https://www.medscape.com/viewarticle/986761?src=mkm_ret_230203_mscpmrk-OUS_Monthly_CA&uac=32306DJ&impID=5128517&faf=1" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Çalışmayı yorumlayan Dr Olinger</a> ‘proaktif tıp’ olarak adlandırdığı, kişiye göre optimize edilmiş beslenme, egzersiz, uyku ve tüm beden meditasyonunun sağlık ekosistemi içerisinde yer bulmaya başladığını sevinerek belirtiyor. Yani, araç kullanmak yerine yürümeyi, bisiklete binmeyi tercih ederek hem karbon ayak izinizi hem de ciddi COVID-19 geçirme riskinizi azaltabilirsiniz!&nbsp;Bundan beş yıl önce bu makaleleri okuduğumda, yıllardır süregelen iklim değişikliğinin farkında olmama rağmen bu şekilde bağlantılar kurmam mümkün olmazdı. Ne zamanki dünyaya farklı gözlüklerle ve değişik açılardan bakmaya başladım, o zaman her deneyim farklı anlamlar bulmaya başladı. Siz de bugün dünyaya bir de böyle bakın. Oturduğunuz odaya, işe giderken tercih ettiğiniz taşıt aracına, yediğiniz öğüne, okuduğunuz makaleye. Acaba size daha önce söylemedikleri neler söyleyecekler? Bu yeni sözler hayatınızda farklı olasılıkların kapılarını açabilir mi? Dünyaya bakış açımızı değiştirdiğimizde gördüğümüz ilişkiler, yıkımlar, hastalıklar, umut vadeden yeni yaklaşımlar, tedaviler bizi iklim krizine karşı daha aktif bir konuma getirebilir mi?&nbsp;Umarım ki öyle olur.

Günlük hayattaki etkileşimlerimize farklı bir bakış açısıyla bakmayı deneyebiliriz.

Bakış Açımızı Değiştirmek

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336?miniProfileUrn=urn%3Ali%3Afs_miniProfile%3AACoAAAd_GDQBAkzWkCzwAbMHYu57H5rZe_c3j2A&lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_search_srp_all%3BqyFTfsYXRCemEpDvrDeqUQ%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Dr. Mine Durusu Tanrıöver</a>Merhaba! Büyük bir yıkımın ve acının içinde zorlayıcı duygularla yaşama devam etmeye çalıştığımız bir dönemden geçiyoruz. Sağlık camiasının da gözü kulağı afet bölgesinde. En temel insanlık hakkı olan temiz suya ulaşmakta yer yer ciddi zorluklar yaşanan bölgede halk sağlığını tehdit edecek salgınların ortaya çıkmasından endişe ediyoruz. Milyonlarca insanı doğrudan etkileyen bu afet maalesef ülkemiz için ne ilk ne de son. Ülkemiz sadece deprem açısından değil sel ve kuraklık açısından da oldukça yüksek riske sahip. Dünya Sağlık Örgütü’nün yakında zamanda yayınladığı <a fr-original-style="" href="https://apps.who.int/iris/handle/10665/353977" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Sağlık ve İklim Değişikliği Ülke Raporu</a>'nda, Türkiye’nin giderek artan bir kuraklık etkisi altında olacağı, bunun tarımsal üretimde belirgin bir düşüşe yol açacağı ve ülkemizin şu anda bununla ilgili bir sağlık acil durum hazırlık planına sahip olmadığı vurgulanıyor.Kuraklığın pek çok çevresel etkisi mevcut:&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Su miktarı ve kalitesinde azalma</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Vektör aracılı hastalıkların yayılımlarında değişme</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Aşırı hava olaylarında artış</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınları</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz fırtınaları ve hava kirliliği</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarımın etkilenmesi</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğal ekosistemlerde yıkım</li></ul>Tüm bunlar <a fr-original-style="" href="https://www.annualreviews.org/doi/abs/10.1146/annurev-publhealth-071421-051636" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">sağlık üzerine de pek çok olumsuz etkiyi</a> beraberinde getirir.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Durağan olan sularda hem enfeksiyon ajanları daha kolay çoğalabilmekte hem de kimyasal maddeler ve kirleticiler daha yoğun şekilde bulunmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklık suların tuzlanmasına yol açarak artan sıcaklıkların da etkisi ile kolera etkeni olan Vibrio gibi bakterilerin daha geniş alanlarda etkin olmasını sağlamaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Suya erişimin kısıtlı olması gerekli kişisel hijyen şartlarının sağlanamamasına yol açmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklık sivrisineklerin çoğalma alanlarını artırarak sıtma, deng ateşi, Batı Nil virüsü enfeksiyonu gibi vektör ilişkili hastalıkların yayılım şeklini değiştirmekte ve alanı genişletmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurak hava şartlarında havayı kirleten maddelerin ve yeryüzeyi ozonunun yoğunluğu artmakta, bu da hava kirliliği ilişkili solunum ve kardiyovasküler hastalıklarda belirgin bir artışla sonuçlanmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kurak mevsimlerin artmış üst solunum yolu enfeksiyonları ve zatürre ile bağlantısı gösterilmiştir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Orman yangınlarındaki artış özellikle toksik maddelerin havaya salınması ile insan sağlığını tehdit etmektedir.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Toz fırtınaları patojenik mikroorganizmalar, mantar sporları, alerjenler ve zehirli maddelerin taşınmasına yol açarak pek çok solunum yolu hastalığına ve enfeksiyonuna neden olmaktadır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Tarım ve hayvancılığın sürdürülememesine, hasatın azalmasına yol açan kuraklık gıda güvensizliği, kıtlığa ve belirgin beslenme bozukluklarına yol açar.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kuraklığın doğrudan ya da iş, gıda ve geçim kaybı gibi dolaylı nedenlerle ruh sağlığı üzerine ciddi derecede olumsuz etkileri vardır.</li><li dir="ltr" fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Çölleşen bir dünyada yaşam şartları her geçen gün zorlaşmakta, susuzluk ve kıtlık kaynaklı göçler ciddi başka halk sağlığı sorunlarını da beraberinde getirmektedir.</li></ul>Su, yeryüzündeki tüm canlılığın esas kaynağıdır.&nbsp;Apollo 17 uzay aracından 1972 yılında Dünya'ya 29.000 km mesafeden çekilen <a fr-original-style="" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mavi_Bilye" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ikonik fotoğrafta</a> yuvamız dünyamıza bir ‘mavi bilye’ görünümü veren, yeryüzünün büyük bir kısmını kaplayan sudur. Maalesef, sulak bir gezegen olan dünyamız iklim değişikliğinin tüm etkileri yanında büyük bir kuraklık tehdidi ile de yüzleşiyor. Anadolu toprakları daha önce de kuraklıkla sınanmış ve kuraklığın yol açtığı siyasi ve toplumsal olaylar o devre damgasını vuran diğer gelişmelerle birlikte Bronz Çağı’nın kapanıp Demir Çağı’nın başlamasına yol açmıştır. Milattan önce 1198–1196 yıllarında <a fr-original-style="" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36755146/" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">üç yıl süren aşırı kuraklıklar</a> Hitit Devleti’nin siyasi ve ekonomik krize girip gücünü kaybetmesine ve tarih sahnesinden silinmesine neden olmuştur.&nbsp;Tarihten ders alan bir toplum olmayı öğrenmemiz ve binlerce yıllık Anadolu uygarlıklarının tarihinden pek çok ders çıkarmamız gerek. Yapılması gereken bir taraftan kuraklığın getireceği riskler için bir acil durum hazırlık planı yaparken diğer taraftan da ekokıyıma izin vermeyen bir politika ile karbon ayak izi düşük ve nefes alan yerleşim yerleri kurmak, su kaynaklarımızı korumak ve geliştirmek gibi orta ve uzun vadeli planları hayata geçirmek.&nbsp;

Kuraklığın dünyaya, sağlığımıza etkileri

Yaşam Kaynağımız Su 

Prof. Dr. Mine Durusu TanrıöverMerhaba! Okumakta olduğunuz Dünyahali’nin 100. Sayısında sizlerle beraber olmaktan dolayı çok heyecanlı ve mutluyum. Bu yola çıkarken pusulam topraktı, ‘Toprağın Bilgeliği’ yoluma ışık tutsun niyeti ile kaleme sarılmıştım. Bu sayıda da beni sizlerle buluşturan toprağı onurlandırmak istedim. &nbsp;<a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2022/may/07/secret-world-beneath-our-feet-mind-blowing-key-to-planets-future" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Toprak</a>, görünen dünyanın görünmeyen evrenidir. Canlı ve cansız organizmalar, mineral, su ve gaz içeren bir karışımdır. Ancak bu cümlenin basitliği sizi aldatmasın, tüm bu bileşenlerin birbirleriyle ve ev sahipliği yaptıkları bitkiler ile muazzam bir etkileşimi vardır.&nbsp;Toprak, yaşamdır.&nbsp;Bir çay kaşığı toprak milyonlarca mikroorganizma, binlerce mikroskobik hayvan ve kilometrelerce mantar iplikçiği içerir. Özellikle bitki kökleri etrafında ‘rizosfer’ olarak isimlendirilen bölgede yoğunlaşan bakteri ve mantarlar bitkinin gereksinimlerine göre besin maddesi, antimikrobiyal maddeler, hormonlar salgılayarak bitkinin sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişmesine ve hayatta kalmasına yardımcı olurlar. Bitki de köklerinden saldığı karbohidratlarla bu mikroorganizmaları besler ve onları köklerinin yakınında tutar. Mantar iplikçikleri toprak altında kilometrelerce uzunluğunda iletişim ağları kurarak bitkiler arasında haber taşır ve hangi bitkinin neye gereksinimi varsa birinden diğerine iletilmesini sağlar. Toprak, işbirliği ve karşılıklı faydaya dayanan, her şeyin yaşam için dönüştürüldüğü barış dolu bir toplumsal yapı sergiler.Toprak, insandır.&nbsp;Latince’de ‘humus’ kelimesi ‘toprak’ anlamına gelen dişil bir kelimedir, insan anlamına gelen ‘humanus’ kelimesi ile ilişkilidir. Toprak ‘Ana’dır, dünyadaki yaşam ağı canlıları besleyen toprak sayesinde örülür. Sevgili Buket Uzuner, Tabiat Dörtlemesi’nin ikinci romanı Toprak’ta “Toprak Ana: Yeryüzünün Rahmi’dir” der ve toprağa pek haklı övgüler yağdırır. Aynı zamanda toprak etiğine ve hakkına saygı göstermemiz için yüzlerce yıllık kökenimizden gelen bilgeliği bize hatırlatır.Toprak, sağlık, mutluluk ve iyiliktir.&nbsp;Toprakta bulunan <a fr-original-style="" href="https://www.colorado.edu/today/2017/01/05/study-linking-beneficial-bacteria-mental-health-makes-top-10-list-brain-research" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">bakterilerin</a> beyinden mutluluk hormonu olarak bilinen serotoninin salgılanmasını sağladığı, strese karşı dayanıklılığı artırdığı ve bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterilmiştir. Toprak işleri ile uğraşmanın antidepresan, antiinflamatuar ve antialerjik etkileri olduğunu söylemek yanlış olmaz. &nbsp;Toprak, doğadır, özgürlüktür.&nbsp;Doğada olmayı düşünmek, hayal etmek bile sakinleştirici ve iyileştirici bir etki yaratır. Kendimi hayatın içinde sıkışmış hissettiğimde birkaç derin nefesle gözlerimi kapar ve hayalimdeki imgede bulurum kendimi. Neredeyse tepeye varmak üzere olan güneşin altın ışınlarının yeryüzü ile kavuştuğu her noktada hareler oluşturduğu yemyeşil bir ova! Bir tarafta ulu, yalnız bir ağaç, diğer tarafta ise rengarenk çiçeklerin arasında mırıl mırıl akan bir dere. Zihnimde ya o derenin kenarındaki bir taşta oturur, ya da yemyeşil ovada koşar olurum. Bu zamanın ve mekânın ötesinde tarifsiz bir huzur ve mutluluk dolu bir dünyada bir başka türlü anlam bulurum.&nbsp;Peki, hayallerimizde bile toprak, su, doğa imgeleri varken kendi zamanımızda, bu gerçeklikte neden dünyamızı betondan bir hapishane haline dönüştürdük? Dünya üzerindeki canlılığın kaynağı olan toprağı nasıl öldürdük? Köklerimizle olan bağımızı ne zaman ve ne uğruna kaybettik? Toprakla olan bağımızı kaybettikçe, topraktaki köklerimizi ve bizi dünyaya ve diğer canlılara bağlayan özümüzü unutuyoruz. İklim krizi, biyoçeşitlilik kaybı ve ekoyıkımın hepsinin kök nedeninde insanı her şeyin üstünde gören bu yıkıcı ve tüketici sistem içerisinde, insanlığın toprağa olan saygısı ve sevgisini yitirmesi yatıyor. İnanıyorum ki insanlık, adının geldiği toprak ile olan bağını hatırladıkça, aynı hayali kuran kolektif bilinç Vandana Shiva’nın deyişiyle ‘dünyayı geri kazanmak için’ değişim ve dönüşüm için güç bulacak. Bizim de o ana kadar yapmamız gereken durmadan, yorulmadan insanlığa topraktaki köklerimizi hatırlatmak ve toprağı yüceltmek için çabalamak olacak.&nbsp;

Dünyayı geri kazanmak için

Toprağa Övgü

<a fr-original-style="" href="https://www.linkedin.com/in/mine-durusu-tanriover-53015336?miniProfileUrn=urn%3Ali%3Afs_miniProfile%3AACoAAAd_GDQBAkzWkCzwAbMHYu57H5rZe_c3j2A&lipi=urn%3Ali%3Apage%3Ad_flagship3_search_srp_all%3Bejx903v8QJOwe9RVddpmzw%3D%3D" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Prof. Mine Durusu Tanrıöver</a>Yeni bir takvim yılından merhaba! Pek çok insan bir takvim yılı bitip yenisi başlarken iyisiyle kötüsüyle geçirdiği yılın muhasebesini yapar, yeni yıl için hedefler koyar. Ben yıllar geçtikçe bu muhasebelerin daha fazla can yaktığını anlamaya başladım. Yitenleri ve hayatıma yeni girenleri, düşüşleri ve yeniden ayağa kalkışları, yerinde saymaları, acıtanları ve gülümsetenleri düşünmeden sadece bu geçiş anında minnet duyduğum ve beni mutlu kılan durumlara odaklanmaya çalışıyorum. Ama ister istemez yaşadığım güzel anları ve artık hayatımda olmayan sevdiklerimi yad ediyorum. Gal dilinde tam Türkçe karşılığı olmayan, yas ve özlemle karışık bir duyguyu barındıran bir kelime var: ‘<a fr-original-style="" href="https://blog.milliyet.com.tr/her-dilde-olmayan-hislere-tercuman-13-kelime/Blog/?BlogNo=488345" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">hiraeth’</a>. Bir daha hiç dönemeyeceğiniz ya da hiç var olmamış bir eve, yere, kişiye, duyguya duyduğunuz kederli özlemi anlatan bir kelime. Daha önceden büyük ailemizin ve sevdiklerimizin bir araya geldiği, ama artık bir daha hiç dönemeyeceğimiz o anlara ait benim de hissettiğim yoğun duyguyu çok iyi ifade ediyor. Geçmişe özlemle yaşamak hayatı zorlaştırıyor elbette. Zamanın değiştiğini kabul etmemiz ve şu andaki var oluşumuzda bizi biz yapan her şeye ve bize mutluluk veren herkese minnetle ve sıkı sıkıya sarılmamız gerekiyor.&nbsp;Değişen sadece çekirdek yaşamlarımız değiliz elbette, dünyamız ve içinde bulunduğumuz çevre de maalesef bizi endişelendirecek şekilde değişiyor. Geçtiğimiz yıllardaki 31 Aralık’lardan dikkat çekici bir fark daha vardı bu yıl.&nbsp;Ankara’ya ‘bildiğimiz’ kış gelmedi. İzleyici rekorları kıran&nbsp;Taht Oyunları (Game of Thrones) dizisini takip etmedim. Ancak, “Kış geliyor (Winter is coming)” sözüyle tanınan meşhur karakter Jon Snow’u benim gibi diziyi takip etmeyen pek çok insanın da tanıdığını sanıyorum. Dizide kış yaklaştığı için endişelenen Jon Snow karakterini canlandıran oyuncu&nbsp;Kit Harington, 2017 yılında verdiği bir <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/environment/2017/jun/29/game-of-thrones-jon-snow-climate-change" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">röportajda</a>, gerçek hayatta kışın gelmesinin değil, tam tersine küresel ısınmanın korkutucu kanıtlarıyla karşı karşıya kaldığını&nbsp;belirtmiş. Dizinin kış sahnelerini çekmek için İzlanda’ya gittiklerini, dört yıl sonra aynı yere gittiklerinde çekim yaptıkları buzulun küçülmüş olduğunu büyük bir endişe ve üzüntüyle anlatmış. Geniş kitlelerce takip edilen bir aktörün küresel ısınma ve iklim krizinin gerçekliğine dikkat çeken bu açıklaması ne kadar ses getirdi bilmiyorum. Oysa ki benim kahramanım, epidemiyolojinin babası olarak bilinen John Snow kendi zamanının en ses getiren bilim insanlarından birisi.&nbsp;Dr. John Snow’un tıbbi aktivizmi, bir çevresel tıbbi tehlikenin önüne geçmek için gerektiğinde gerçekten harekete geçmenin ikonik hikayesini anlatır bize. 1800’li yıllarda Avrupa büyük kolera salgınları ile sınanmaktadır. <a fr-original-style="" href="https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7150208/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Dr. John Snow</a> İngiltere’de kolera üzerine araştırmalar yaparken, 1854 yılında Londra’daki kolera salgınının mikroplu sudan kaynaklandığını tespit eder. Soho bölgesindeki salgının kaynağını ararken ölümlerin çoğunlukla içme suyu temin edilen bir su pompasının yakınındaki evlerden bildirildiğini fark eder ve araştırmaları onu Broad Street’teki su pompasına götürür. O dönemde koleranın zayıf hijyen şartlarına bağlı kötü kokuların zehirli dumanları ile havadan yayıldığına inanılmaktadır! Maalesef, koleranın mikrop bulaşmış sudan kaynaklandığı hipotezi o zaman pek rağbet görmez. Bunun üzerine Dr. Snow meseleyi ‘eline alır’ ve su pompasının kolunun sökülmesini sağlar! Bu bölgedeki kolera salgınının durduğu fark edildiğinde Dr. Snow’un haklı olduğu anlaşılır. Daha sonraki araştırmalarında kanalizasyonun Thames nehrine karışmasının su dağıtım şebekesine kolera mikrobu bulaşmasına yol açtığını gösterir. Onun bu çalışmaları, kanalizasyon drenajı ve su temizleme sistemlerinin oluşturulmasına temel oluşturur. Sadece kolera değil, pek çok başka su ile bulaşan enfeksiyon hastalığının da önüne geçilmesi sağlanır. &nbsp;Ben de güneşli ve yağışsız bir 1 Ocak gününde dünyanın haline endişelenip düşünürken Dr. John Snow’u yad ettim. Dr. Snow, ‘su pompası kolu’ metaforu ile aslında bize doğruluğuna inandığımız ama çözemediğimiz, başkalarını inandıramadığımız meselelerde, durumu ‘ele alıp’ harekete geçmemizin gerekliliğini de anlatıyor olabilir mi?&nbsp;İklim krizi gibi bilimsel kanıtları ortaya uzun süredir konmuş ve sağlığımız üzerindeki etkileri bir çığ gibi artarak büyüyecek bir konuda Dr. Snow aktivizmine ihtiyacımız olduğu kesin. Dilerim ki bu yıl, doğru bildiklerimizi topluma ve yöneticilere anlatabilmek için hep beraber harekete geçeceğimiz sağlık dolu bir yıl olsun!

Mine Durusu ile ilgili hikayeler